Geçen sayıdaki yazımda eczanelerimizin dönüşümü sırasında olası sakıncalardan bahsetmiştim. Bu yazımda dönüşümü sağlayacak doğru mekanizmaların nasıl oluşturulması gerektiğini bilgim dahilinde aktarmaya çalışacağım. Bildiğiniz gibi 2009 yılı itibarı ile ilaç harcamaları için global bütçe uygulaması hayata geçirilmiş ve SGK’nın ilaç harcamaları yıllık bazda 14-17 milyar TL civarlarında sabitlenmişti. Bu durumdan en büyük zararı doğal olarak kazancı ilaç fiyatlarına bağlı olan eczacı görmüştür. Bu uygulama yanında kamu kurum iskontolarının yükseltilmesi ve ilaç fiyatlarında referans ülkeler baz alınarak yapılan indirimler eczacı için ciddi ekonomik darboğaz haline gelmiştir. Eczacı örgüt ve kuruluşlarının bu durumu aşmak için bir plan sahibi olmadığı gibi ciddi anlamda hazırlıksız yakalandığı görülmüştür.
Dönüşümün ana teması
Temelde oluşturulmaya çalışılan dönüşümün ana temasının eczanelerin bir sağlık merkezi olduğunun, eczacının da en halkın en yakın sağlık danışmanı olduğunun ve doğru bilgilendirme ile sağlığa ilişkin güvenilir kaliteli ve etkin ürünlerin verildiği bir ortamın oluşturulmasıdır. Ancak bu sloganlar sadece cümlelerde kalmış ve sağlıklı biçimde hayata geçirilememiştir. Eczacı örgütleri olarak eczacı odaları ve ana çatı olarak Türk Eczacıları Birliği bu konu için proaktif bir planlama yapamamış ve belki de eczacının en öncelikli gelişim ve değişim projesi için etkisiz kalmıştır. Bu dönüşümün gerekliliği ve devamındaki temel kavramlarla ilgili bir sıkıntı ve kavram kargaşası bulunmamasına rağmen dönüşümün nasıl yapılması gerektiği ile ilgili ciddi bir eylem planı eksikliği göze çarpmaktadır. Bu planı sadece eczacı –eczane –eczacı örgütü zincirinden çıkarıp işin içine halkın ve kamu erkinin de katıldığı dinamik bir süreç ortaya çıkmadığından henüz net bir sonuçtan bahsedemiyoruz. Ancak güzel gelişmelerde olmuyor değil.
Şanlıurfa Eczacı Odası’nın projesi
İzin verirseniz üyesi olduğum Şanlıurfa Eczacı Odası’nın örnek bir projesinden bahsetmek istiyorum. KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) desteği ile oluşturulan tematik proje onaylanarak uygulamaya girmiştir. Projenin detaylarına bakacak olursak temelde dönüşüm için Şanlıurfa’daki 50 eczane pilot eczane olarak seçilerek; bu eczanelere eğitim, danışmanlık hizmeti kurumsal olarak verilmesi planlanmaktadır. Belirli bir program çerçevesinde eczanelerde yapılması öngörülen hamleler eczane özelinde birebir takip edilmesi, personel ve işyeri kapasitesinin en verimli şekilde kullanılması hedeflenmektedir. Ayrıca eczanelerde sağlığa ilişkin ürün profili ve fiyat politikaları proje kapsamında yönetilerek ortak standartlara kavuşturulması ve mesleki etik kurallar çerçevesinde eczacıların pazardaki eczane dışı aktörlerle rekabet etmesinin sağlanması kurgulanmaktadır.
Verilecek eğitimler
Verilecek eğitimlerin konu başlıklarına bakıldığında; kişisel gelişim, pazarlama ve satış, bitkisel ve kozmetik ürünler, öğretici eğitimi, kalite yönetimi, eczacılık mevzuatı ve personel eğitimi dikkati çekmektedir. Projenin devamında Şanlıurfa Eczacı Odası’nın oluşturacağı uzaktan eğitim modülü ile pilot eczaneler haricindeki eczacılara da projeden faydalanma imkânı sunulacaktır. Etki alanı olarak ülke çapında küçük olsa da ileride yaygınlaşması ve çatı örgütünde desteği ile daha özel ve büyük bir ideal ile dönüşüme ilham vereceğini öngörmek zor değil. Özelinde eczacı örgütlerinin kamu kurum ve kuruluşlarının desteğini alarak halkın da aktif rol alacağı bir dönüşüm modeli ile daha sağlıklı ve nitelikli eczacılık hizmetinin verilmesi yanında ilaç dışı ürünlerde de eczanelerin en güvenilir temin noktası olduğu kanıtlanabilir. Ancak unutmamak gerekir ki bu dönüşümün en temel unsuru eczacının bilgisi ve iletişim becerisidir.