Son yıllarda gittikçe önemini hissettiren majistral formüllerden bahsetmek istiyorum. Öncelikle terminolojik olarak majistral Latince magistral (masteral) yani efendiye ait ustaya ait anlamına gelir. Eczacılık mesleğinin en özel alanı olarak kabul edebileceğimiz bu alan için yıllarca gerekli ilgiyi görmediğini söyleyebiliriz. Son yıllarda özellikle kişiye özel tedavilerin ön plana çıkması ile hekimlerinde majistral formülleri reçeteleme sıklığı artmıştır. Majistral ilaç ile ilgili yasamızda bir düzenleme bulunmamasına rağmen 12.04.2014 tarih ve 28970 sayılı resmi gazetede yayımlanan Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmelikte majistral ilaç ibaresine 6 yerde rastlanılmaktadır. Yönetmeliğimizde majistral ilaç şöyle tanımlanıyor; hasta için özel olarak hekim tarafından reçete edilen ve eczanede bu formüle göre hazırlanan ilaç. Genel olarak bir tanımlama doğru olsa bile konunun daha ayrıntılı ve nitelikli olarak yönetmelikte açıklanmasının gerektiği de apaçık ortadadır. Özellikle majistral formüllerin sadece ilaç ile sınırlandırılmayıp tedavi etkinliği olmayan kozmetik amaçla kullanılabilecek ve eczacının danışmanlığında ve rehberliğinde hastaya sunulabilecek bir kapsamda genişletilmesi meslek politikası ve saygınlığı açısından önem arz etmektedir. Eczanede tıbbi bir formülü hastaya özel olarak hazırlama yetkisine sahip bir sağlık profesyoneline kozmetik ve tedaviyi destekleyen formülleri hazırlama konusunda yasal sınırlama konulması mantık çerçevesinde izah edilemez bir konumdadır. Bu durum eczacının hasta için sağlık danışmanı konumunu zayıflatan bir anlayışın eseridir ve eczacı meslek örgütleri bu konuda yönetmelikte bir düzenleme yapılması için çaba göstermelidir.
Laboratuvar alanı
Majistral formül hazırlanması konusunda eczacılarımızın da kendilerini geliştirmeleri, eczanede bulunan laboratuvarlarına en az hasta karşılama alanı kadar kıymet göstermeleri ve GLP (iyi laboratuvar uygulamaları) kurallarına uygun hareket etmeleri gerekmektedir. Bir standardizasyon ve kalibrasyon çalışmasının yapılması ve bunun eczanelerde bir eylem planı kapsamında değerlendirilmesi önemli bir aşama olarak görülmelidir. Bu formüllerin hasta için hazırlanması ve sunumuna kadar olan süreç dikkatle analiz edilerek bir toplam kalite anlayışı esas alınmalıdır.
“TEB bir kitap hazırlayabilir”
Kapsamlı bir değerlendirme yapılacak olursak son zamanlarda Türk Eczacıları Birliği’nin Majistral formül kitabı bastırıp eczacılara dağıtması ve bir farkındalık oluşturması oldukça anlamlıdır. Bununla birlikte Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Medula sisteminde majistral formül kartlarının oluşturulması için yaptığı proje umut veren gelişmelerden biridir. Böylece hem eczacının eczanesinde hazırladığı formülü kolayca sisteme girebilecek olması hem de hekimlerin bu ilaçları e-reçete modülünden rahatlıkla hastası için yazabilecek olmasının pratik olarak yansımaları gözlenebilecektir. Hekimlere majistral ilaçlar konusunda kapsamlı bir eğitim verilmesi ve formüllerin ders olarak tıp fakültelerinde verilmesi de konunun bir diğer önemli ayağı olarak görülmelidir.
Mevzuat düzenlemeleri
Eczacılık için kıymetli ve ikame edilemez bir hizmet olarak görülmesi gereken bu alan ile ilgili mevzuat düzenlemelerinin kapsamının geliştirilerek, hem hekim tarafından daha sık tercih edilmesini sağlamak hem de eczacılarımızın bu alanda eczane ve laboratuvarlarını yeniden organize ederek topyekün bir çalışma yapılması çok önemlidir. Majistral ilaç şu anki dar kapsama alanından çıkarılarak eczanelerin hastaya özel formül hazırlama alanı olarak lanse edilmesi ve bu durumun getireceği fayda belkide eczacı için bulunduğu darboğazdan çıkış için en önemli fırsat olarak değerlendirilmelidir.
