Ecz. Harun KIZILAY
Türk Eczacıları Birliği
Merkez Heyeti Üyesi
BİRÇOK ÜLKEDE ECZANELER ÖN TANI HİZMETLERİ VERİYOR
Birçok ülkede eczaneler sadece ilaç satan yer olmaktan çıkmış durumda. Eczanelerde bizim Türkiye’de hastanelerde yapılan tetkiklerin bir kısmı yapılıyor.
FIP (Uluslararası Eczacılar Federasyonu) tarafından organize edilen 76. Dünya Eczacılık Kongresi 28 Ağustos – 1 Eylül tarihleri arasında Arjantin’de gerçekleştirildi. Birçok konu tartışıldı ama bunlardan birkaçına dikkat çekmek isterim.
Sağlık okuryazarlığı
Kongreye 139 ülkeden katılımcı olduğu açıklandı. Kongrede en çok dikkatimi çeken konulardan biri “sağlık okuryazarlığı” idi. Sağlığın korunması ve sağlıklı bir tedavinin sürdürülebilir olmasının sadece hastane ve ilaç hizmetleri ile sağlanamayacağı, koruyucu hekimliğin önemi ve sağlık okuryazarlığının çok önemli bir yer tuttuğu tartışıldı.
Eczanede verilen aşılama servisleri Kongrede paylaşılan sunumlarda ve gerçekleştirilen yuvarlak masa toplantılarında dikkat çekici başka bir konu ise, “Eczanelerde verilen aşılama hizmetleri” idi. Yaklaşık 20 ülkede grip aşısının eczanelerde yapıldığı ve verilen bu servisin bedelinin eczacıya ödendiği konuşuldu. Bu işte en önde giden ülke Amerika Birleşik Devletleri, ardından Avustralya ve İsviçre geliyor. İsviçre’de aşılama programında eczanelerin payı yüzde 40 civarında. Tabii ki eczanede aşılama programının bir sonucu olarak kayıtların kişilere açılması gerekiyor. Bunun için bir internet portalından vatandaşlar giriş yapıp aşılama takvimini takip edebiliyor. www.myvaccines.ch (Gerçi ülkemizde aşılama başarısı % 97 ama bazı aşılar kolaylıkla eczanelerde yapılabilir). İsviçre’de “netCare” isimli bir sistem kullanılması çalışmalarının devam ettiği bildiriliyor. Buna göre eczacı ile doktor kolaylıkla iletişime geçiyor. Hasta eczaneye geldiğinde doktor ile video konferans yapılıyor. Bu şekildeki görüşmede gerekirse elektronik ortamda reçete yazılıp eczaneye gönderiliyor. Eğer gerekirse hasta doktor ile yüz yüze görüşmeye gidiyor.
Eczanede verilen ön tanı servisleri Birçok ülkede eczaneler sadece ilaç satan yer olmaktan çıkmış durumda. Eczanelerde bizim Türkiye’de hastanelerde yapılan tetkiklerin bir kısmı yapılıyor. Örneğin; Eczanede glukoz ölçümü, HbA1c ölçümü, kolesterol ölçümü, HCV testi, kolon kanseri ön tanı kiti kullanımı, strep vaka çalışması ve nefes testleri yapılıyor. Hatta ABD’de bu iş daha da ileri gitmiş ve farmakogenetik olarak varfarinin doz ayarlaması bile yapılabiliyor.
Bilgi teknolojileri
Tabi bilgi teknolojileri ve bunun hasta yararına kullanımı da bu kongrede konuşulan konulardan biri oldu. Sağlık profesyonellerinin işbirliği içinde Multidisipliner çalışma örnekleri, fakültelerdeki simülasyon çalışmaları, Eczacıların doktorlarla elektronik ortamda hastaların bilgilerini paylaşabilmeleri konuları da doğrusu dikkatimi çeken konulardan idi. Bu kongrede yuvarlak masa çalışmasında bir Namibyalı eczacı meslektaşımın bana sorduğu soruyu doğrusu unutamayacağım. Namibyalı meslektaşım eczanede HbA1c ölçümünü anlatırken bana ‘siz de ölçüm yapıyor musunuz’ diye sordu. Benim verdiğim cevaba ise oldukça şaşırdı. Türkiye’de eczanede bırak glukoz ölçümü, HbA1c gibi ölçümlerini, tansiyon ölçmenin bile yasak olduğunu söyledim. Afrika’da 2.100.000 nüfusu olan (Konya’dan bile küçük bir ülkeymiş) bir ülkedeki eczanelerde bu hizmetler veriliyor ama benim ülkemde hâlâ bürokrasi ile uğraşıyoruz.
Sigara içmeyi önlemeye yönelik eczanede verilen servis…
İçinde bulunduğumuz asırda (2000-2100) 1 Milyar kişinin sigara kullanımı nedeniyle öleceği tahmin ediliyor. Bu büyük sorunla baş etmek için yapılan Eczanede sigara kullanımını önleme konusundaki verilen servis örneği sunuldu. Temel 5 Esas: Tütün kullanımını SOR, Tütün kullanımını bırakmayı TAVSİYE ET, Tütünü bırakmaya hazırlığını DEĞERLENDİR, Bırakmaya YARDIM ET, Sonrasındaki Hizmetleri DÜZENLE. Eczaneler tüm insanların kolaylıkla ulaşabileceği bir nokta olduğu için tütün kullanımının önlenmesinde önemli bir nokta olduğu vurgulanan çalışma Türkiye’de de olacak inşallah bir gün…
Kongrede ABD, İngiltere ve özellikle Avustralya ön plandaydı. ABD ve Avustralya’da eczacılık servisleri çok ilerlemiş görünüyor. Tüm bu gelişmelerin ışığında inşallah ülkemizde de eczacılarımız için güzel çalışmalar yaparız.
